Θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια

Η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια ή κογχοπάθεια (Thyroid eye disease) είναι μια διαταραχή του οφθαλμικού κόγχου, η οποία εμφανίζεται σε ασθενείς με νόσο του Graves (η συχνότερη μορφή υπερθυρεοειδισμού). Τα αντισώματα που στρέφονται εναντίον των κυττάρων του θυρεοειδούς αδένα αντιδρούν επίσης με κύτταρα του οφθαλμικού κόγχου (ινοβλάστες), προκαλώντας φλεγμονή και κυτταρική διήθηση των οφθαλμοκινητικών μυών, του κογχικού λίπους και των δακρυϊκών αδένων. Αποτέλεσμα είναι η διόγκωση των δομών του κόγχου, ειδικά των μυών.

Το κάπνισμα είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης της πάθησης σε ασθενείς με νόσο του Graves. Η πάθηση εμφανίζεται επτά φορές συχνότερα στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί συσχέτιση του αριθμού των τσιγάρων με την πιθανότητα εμφάνισης θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας, ενώ η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης. Επίσης, η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι πέντε φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες.

Τα συμπτώματα της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας περιλαμβάνουν:

• Υπεραιμία του βολβού, χύμωση επιπεφυκότα, διαταραχές των δακρύων, οίδημα βλεφάρων.
• Σπασμό των βλεφάρων και εξόφθαλμο, ετερόπλευρο ή αμφοτερόπλευρο, λόγω της πίεσης που ασκείται στο βολβό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κερατοεπιπεφυκίτιδα εξ’ εκθέσεως, βακτηριακή επιμόλυνση, έλκος του κερατοειδούς, λέπτυνση, ουλοποίηση, ακόμα και διάτρηση του κερατοειδούς.
• Αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης λόγω της πίεσης που ασκείται στο βολβό.
• Οφθαλμοπληγία και διπλωπία λόγω της φλεγμονής και της επακόλουθης ίνωσης των οφθαλμοκινητικών μυών.
• Οπτική νευροπάθεια λόγω της συμπίεσης του οπτικού νεύρου, η οποία οδηγεί σε μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης.

Στους ασθενείς με θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια συνιστάται απεικονιστικός έλεγχος των κόγχων (αξονική ή μαγνητική τομογραφία) και εξέταση των οπτικών πεδίων για τον αποκλεισμό οπτικής νευροπάθειας.

Η αντιμετώπιση της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας, εκτός από την απαραίτητη διακοπή του καπνίσματος και τη ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς, περιλαμβάνει:

• Τοπική αντιφλεγμονώδη θεραπεία (στεροειδή και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, κυκλοσπορίνη) σε ήπιες περιπτώσεις.
• Τεχνητά δάκρυα και λιπαντικές αλοιφές για την προστασία του κερατοειδούς. Αν είναι αναγκαίο, επίδεση των οφθαλμών κατά τον ύπνο.
• Σε σοβαρότερες περιπτώσεις χορήγηση στεροειδών από το στόμα ή και ενδοφλέβια, τα οποία μπορεί να συνοδεύονται από ανοσοκατασταλτικά ή ακτινοθεραπεία.
• Μετά την υποχώρηση της οξείας φλεγμονής, εάν εξακολουθεί να υπάρχει πίεση του οπτικού νεύρου, καθώς και για την αντιμετώπιση του εξόφθαλμου, διενεργείται από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο χειρουργική αποσυμπίεση του κόγχου με εκτομή ενός ή περισσότερων τοιχωμάτων.

Για την αντιμετώπιση της διπλωπίας απαιτείται χειρουργική επέμβαση από οφθαλμίατρο εξειδικευμένο στο στραβισμό.